45 minutWitajcie, jestem magicznym kotem o imieniu Klucha. Pochodzę z bajki o ?Czerwonym Kapturku w mieście?, którą będziecie mogli poznać na koniec lekcji. Jestem tu, by oprowadzić Was po krainie ciepła.
Koty znają się na cieple jak mało kto! Jeśli macie ochotę na wycieczkę, zostanę Waszym przewodnikiem.
45 minutJak myślicie, czy ciepłymi możemy nazwać rzeczy, które mają podobną lub wyższą temperaturę niż temperatura naszego ciała? Czy przekonujemy się o tym, że są ciepłe za pomocą zmysłu dotyku, czy pomagają nam w tym również inne zmysły? I czy wszystkie rzeczy, których dotykamy, mają taką samą temperaturę?
Sprawdźmy, jaką temperaturę ma biurko, długopis, a jaką nasz policzek. Dotknijmy różnych rzeczy wokół. Co jest cieplejsze, a co chłodniejsze?
45 minutKrok 1. Instrukcja
Do przeprowadzenia doświadczenia potrzebne będą dwie miski. Jedna wypełniona ciepłą, a druga zimną wodą. Woda może pochodzić z kranu. Ważne, aby temperatury różniły się znacząco. Potrzebna będzie także rolka ręczników papierowych do wytarcia rąk.
Jeśli trwają zajęcia w klasie - przejdźmy do Kroku 2., klikając strzałkę w prawo.
Jeśli trwają zajęcia w formie zdalnej - przejdźmy do Kroku 3., klikając strzałkę w prawo dwa razy.
45 minutKrok 2. Zajęcia w klasie
Na zajęciach w klasie dzielimy się na dwie, albo trzy grupy:
Pierwsza grupa - zanurza dłonie w misce z ciepłą wodą.
Druga grupa - zanurza dłonie w wodzie z zimną wodą.
Trzecia grupa - nie zanurza dłoni w miskach i pozostaje w temperaturze pokojowej.
Po kilku minutach stajemy w kółku i chwytamy się za ręce. Powiedzcie, czy ręce koleżanek i kolegów są ciepłe czy zimne? Czy możemy ogrzać nawzajem swoje dłonie? Co trzeba zrobić, żeby ogrzać nawzajem swoje dłonie? Następnie poczekajmy chwilę, trzymając się za ręce. Sprawdźmy, czy zmieniła się temperatura dłoni. Czy nadal czujemy taką różnicę, jak na początku? Czy przekazaliśmy sobie ciepło z rąk do rąk?
W podobny sposób przekazywane jest ciepło z miejsca, w którym jest produkowane, do mieszkań.
45 minutKrok 3. Zajęcia online
Zanurzamy jedną dłoń w misce z ciepłą wodą, a drugą w wodzie z zimną wodą.
Po kilku minutach splatamy obie dłonie. Czy ręce są ciepłe, czy zimne? Czy możemy ogrzać swoją zimną dłoń? Co trzeba zrobić, żeby ją ogrzać? Następnie czekamy chwilę, trzymając dłonie splecione. Sprawdźmy, czy zmieniła się temperatura obu dłoni. Czy nadal czujemy taką różnicę, jak na początku? Czy przekazaliśmy sobie ciepło z ręki do ręki?
W podobny sposób przekazywane jest ciepło z miejsca, w którym jest produkowane, do mieszkań.
45 minutCiepło od zawsze było jedną z najważniejszych potrzeb człowieka, zwłaszcza mieszkającego w takim miejscu jak Polska, gdzie podczas chłodniejszych pór roku często jest naprawdę zimno.
45 minutCzy wyobrażacie sobie, że zimą przez cały tydzień nie ma ogrzewania w domu i szkole? Co wówczas mogłoby się stać? Wszyscy trzęślibyśmy się z zimna, chodzili cały czas w bardzo grubych ubraniach i popijali gorącą herbatę!
Właśnie dlatego od samego początku ludzie szukali sposobów na ogrzanie się w chłodne dni. Zastanówmy się, jak to robili w czasach prehistorycznych.
45 minutLudzie pierwotni żyli 1,6 mln lat temu. Zamieszkiwali najczęściej jaskinie, a potem szałasy i namioty. Wiele czasu minęło zanim nauczyli się rozpalać ogień. Do tego momentu musieli polegać na siłach natury. Kiedy podczas burzy piorun uderzył w drzewo - mogli zdobyć ogień. Następnie musieli pilnować, by nie zgasł. Żeby podtrzymać ogień, dokładali drewno.
45 minutLudzie pierwotni gromadzili się właśnie wokół palenisk. Nocami spali w ich pobliżu żeby nie zmarznąć. Stąd też powstało powiedzenie ?ognisko domowe?. Dopiero później ludzie sami nauczyli się rozpalać ogień, na przykład pocierając o siebie dwa kawałki drewna. Ognisko nie tylko dawało ciepło, ale też światło i ochronę przed dzikimi zwierzętami bojącymi się ognia. Dzięki ogniskom ludzie pierwotni z czasem opanowali także sztukę gotowania jedzenia.
45 minutNa przerwie na podwórku szkolnym poszukajmy:
Za pomocą tych narzędzi spróbujmy rozpalić ogień. Na rozpalenie ognia mamy pięć minut.
Po tym czasie odpowiedzmy sobie na pytanie, czy łatwo było się ogrzać w czasach ludzi pierwotnych?
45 minutRozpalanie ognia metodą pierwotną i dbanie o podtrzymywanie ogniska było trudne.
Z biegiem czasu ludzie rozwinęli umiejętności szycia ubrań i budowania domów. Jednak nadal bardzo potrzebowali ciepła, aby nie marznąć zimą i nie chorować. Od kiedy zaczęli budować domy zamiast szałasów, wymyślili także piece, które mogły być ciepłe dłużej niż ognisko.
Na początku były to piece lepione z gliny, ale dzięki nim ludzie mogli ogrzewać już nie tylko domy, ale także miejsca pracy. Było to około 10 tysięcy lat temu.
45 minutNieco później, czyli ok. 2,5 tysiąca lat temu w starożytnej Grecji wymyślono pierwsze ogrzewanie podłogowe zwane Hypocaustum. Było ono wykorzystywane w różnych częściach świata przez kolejne kilkaset lat, aż do czasów rycerskich. W ten sposób ogrzewały się księżniczki i królowie mieszkający w zamkach. Takie ogrzewanie można spotkać m.in. na zamku w Malborku.
45 minut
Jak działało Hypocaustum?
Pod podłogą pomieszczenia rozpalano ogień, który ogrzewał duże kamienie.
Kamienie oddawały ciepło do powietrza - a później to powietrze, przez niewielkie otwory w podłodze, ogrzewało salę zamkową.
45 minutOkoło 300 lat temu bardzo popularne stały się kominki, w których spalano drewno. Jednak wymagało to częstego przynoszenia drewna. Takie rozwiązanie nie było także bezpieczne, ponieważ ogień rozpalano praktycznie w każdym pokoju, a do tego łatwo mógł rozprzestrzenić się do wnętrza mieszkania.
45 minut100 lat później wymyślono zamykane piece kaflowe, w których palono drewno, a także węgiel. Okazało się, że węgiel pozwala dłużej utrzymać ciepło, ponieważ spala się wolniej. Dzięki temu można nieco rzadziej dokładać do pieca i dłużej utrzymywać ciepło.
45 minutNie jest to rozwiązanie wygodne - często trzeba przynosić węgiel do każdego pieca w mieszkaniu, a potem wynieść z niego popiół, który zostaje po spaleniu. Poza tym z kominów domów, w których pali się węglem, wylatuje dużo sadzy. Zapytaj dzieci, czy wiedzą, co to jest sadza. To takie małe czarne płatki pyłu, które brudzą całą okolicę, szyby i czyste pranie, suszące się na balkonie.
45 minutZ czasem odkryto, że zamiast palić w wielu piecach, można rozpalić ogień w jednym, dużym i ogrzać od razu cały budynek, a nawet wiele budynków w mieście. W ten sposób około 100 lat temu powstały pierwsze ciepłownie, a później elektrociepłownie.
Elektrociepłownie to nowoczesne zakłady,
które produkują ciepło.
45 minutZwykle zbudowane są poza miastem i mają bardzo wysokie kominy. W kominach znajdują się specjalne sitka, nazywane filtrami. Wyłapują one sadzę i inne zanieczyszczenia. Dzięki temu możemy cieszyć się w mieście czystym powietrzem. Wszyscy mamy ciepło i nie musimy martwić się o przynoszenie drewna lub węgla, a także mamy więcej czasu na zabawę.
45 minut
Elektrociepłownie przesyłają ciepło w formie gorącej wody poprzez specjalne rury, znajdujące się pod ziemią.
Przesłana z elektrociepłowni gorąca woda dociera do budynku. Ogrzewa wodę, znajdującą się w instalacji wewnętrznej budynku. Następnie ochłodzona woda powraca do elektrociepłowni, by ponownie się ogrzać.
Dzieje się to tak, jak w trakcie doświadczenia, które wykonywaliśmy. Wtedy cieplejsze dłonie ogrzewały chłodniejsze ręce, oddając im swoje ciepło. Tu cieplejsza woda z systemu ciepłowniczego ogrzewa chłodniejszą wodę w budynku.
45 minut
Woda w instalacji wewnętrznej budynku ogrzewa się i jest rozprowadzana do grzejników.
Krok 2:
Grzejnik, ogrzewając pomieszczenie oddaje mu swoje ciepło. Schłodzona woda z grzejników wraca do instalacji wewnętrznej budynku. Tam będzie ponownie ogrzana wodą z elektrociepłowni.
Także w tym przypadku dzieje się to tak, jak w trakcie doświadczenia, które wykonywaliśmy. Wtedy cieplejsze dłonie ogrzewały chłodniejsze ręce, oddając im swoje ciepło. W tym przypadku ciepła woda w kaloryferach ogrzewa pomieszczenie, oddając mu swoje ciepło.
45 minutCzy możemy czuć ciepło, gdy przytulamy się do mamy lub taty? Czy możemy powiedzieć, że czujemy ciepło, gdy dzieje się coś miłego? Czy możemy sprawić żeby komuś było miło, pomagając mu? Czy warto pomagać innym i dbać o ciepłe uczucia? Zaproponuj, żeby dzieci dobrały się w pary i powiedziały sobie nawzajem jedną rzecz, za którą najbardziej się lubią. Można także zaproponować zmianę par po kilku chwilach.
45 minutNa koniec lekcji posłuchajmy książeczki o ?Czerwonym Kapturku w mieście?, a gdy odpoczniemy, rozpocznijmy kolejną lekcję.
Pobierz książeczkę
45 minutWitajcie, jestem magicznym kotem o imieniu Klucha. Pochodzę z bajki o ?Czerwonym Kapturku w mieście?, którą będziecie mogli poznać na koniec lekcji. Jestem tu, by oprowadzić Was po krainie ciepła.
Koty znają się na cieple jak mało kto! Jeśli macie ochotę na wycieczkę, zostanę Waszym przewodnikiem.
45 minutJak myślicie, czy ciepłymi możemy nazwać rzeczy, które mają podobną lub wyższą temperaturę niż temperatura naszego ciała? Czy przekonujemy się o tym, że są ciepłe za pomocą zmysłu dotyku, czy pomagają nam w tym również inne zmysły? I czy wszystkie rzeczy, których dotykamy, mają taką samą temperaturę?
Sprawdźmy, jaką temperaturę ma biurko, długopis, a jaką nasz policzek. Dotknijmy różnych rzeczy wokół. Co jest cieplejsze, a co chłodniejsze?
45 minutKrok 1. Instrukcja
Do przeprowadzenia doświadczenia potrzebne będą dwie miski. Jedna wypełniona ciepłą, a druga zimną wodą. Woda może pochodzić z kranu. Ważne, aby temperatury różniły się znacząco. Potrzebna będzie także rolka ręczników papierowych do wytarcia rąk.
Jeśli trwają zajęcia w klasie - przejdźmy do Kroku 2., klikając strzałkę w prawo.
Jeśli trwają zajęcia w formie zdalnej - przejdźmy do Kroku 3., klikając strzałkę w prawo dwa razy.
45 minutKrok 2. Zajęcia w klasie
Na zajęciach w klasie dzielimy się na dwie, albo trzy grupy:
Pierwsza grupa - zanurza dłonie w misce z ciepłą wodą.
Druga grupa - zanurza dłonie w wodzie z zimną wodą.
Trzecia grupa - nie zanurza dłoni w miskach i pozostaje w temperaturze pokojowej.
Po kilku minutach stajemy w kółku i chwytamy się za ręce. Powiedzcie, czy ręce koleżanek i kolegów są ciepłe czy zimne? Czy możemy ogrzać nawzajem swoje dłonie? Co trzeba zrobić, żeby ogrzać nawzajem swoje dłonie? Następnie poczekajmy chwilę, trzymając się za ręce. Sprawdźmy, czy zmieniła się temperatura dłoni. Czy nadal czujemy taką różnicę, jak na początku? Czy przekazaliśmy sobie ciepło z rąk do rąk?
W podobny sposób przekazywane jest ciepło z miejsca, w którym jest produkowane, do mieszkań.
45 minutKrok 3. Zajęcia online
Zanurzamy jedną dłoń w misce z ciepłą wodą, a drugą w wodzie z zimną wodą.
Po kilku minutach splatamy obie dłonie. Czy ręce są ciepłe, czy zimne? Czy możemy ogrzać swoją zimną dłoń? Co trzeba zrobić, żeby ją ogrzać? Następnie czekamy chwilę, trzymając dłonie splecione. Sprawdźmy, czy zmieniła się temperatura obu dłoni. Czy nadal czujemy taką różnicę, jak na początku? Czy przekazaliśmy sobie ciepło z ręki do ręki?
W podobny sposób przekazywane jest ciepło z miejsca, w którym jest produkowane, do mieszkań.
45 minutCiepło od zawsze było jedną z najważniejszych potrzeb człowieka, zwłaszcza mieszkającego w takim miejscu jak Polska, gdzie podczas chłodniejszych pór roku często jest naprawdę zimno.
45 minutCzy wyobrażacie sobie, że zimą przez cały tydzień nie ma ogrzewania w domu i szkole? Co wówczas mogłoby się stać? Wszyscy trzęślibyśmy się z zimna, chodzili cały czas w bardzo grubych ubraniach i popijali gorącą herbatę!
Właśnie dlatego od samego początku ludzie szukali sposobów na ogrzanie się w chłodne dni. Zastanówmy się, jak to robili w czasach prehistorycznych.
45 minutLudzie pierwotni żyli 1,6 mln lat temu. Zamieszkiwali najczęściej jaskinie, a potem szałasy i namioty. Wiele czasu minęło zanim nauczyli się rozpalać ogień. Do tego momentu musieli polegać na siłach natury. Kiedy podczas burzy piorun uderzył w drzewo - mogli zdobyć ogień. Następnie musieli pilnować, by nie zgasł. Żeby podtrzymać ogień, dokładali drewno.
45 minutLudzie pierwotni gromadzili się właśnie wokół palenisk. Nocami spali w ich pobliżu żeby nie zmarznąć. Stąd też powstało powiedzenie ?ognisko domowe?. Dopiero później ludzie sami nauczyli się rozpalać ogień, na przykład pocierając o siebie dwa kawałki drewna. Ognisko nie tylko dawało ciepło, ale też światło i ochronę przed dzikimi zwierzętami bojącymi się ognia. Dzięki ogniskom ludzie pierwotni z czasem opanowali także sztukę gotowania jedzenia.
45 minutNa przerwie na podwórku szkolnym poszukajmy:
Za pomocą tych narzędzi spróbujmy rozpalić ogień. Na rozpalenie ognia mamy pięć minut.
Po tym czasie odpowiedzmy sobie na pytanie, czy łatwo było się ogrzać w czasach ludzi pierwotnych?
45 minutRozpalanie ognia metodą pierwotną i dbanie o podtrzymywanie ogniska było trudne.
Z biegiem czasu ludzie rozwinęli umiejętności szycia ubrań i budowania domów. Jednak nadal bardzo potrzebowali ciepła, aby nie marznąć zimą i nie chorować. Od kiedy zaczęli budować domy zamiast szałasów, wymyślili także piece, które mogły być ciepłe dłużej niż ognisko.
Na początku były to piece lepione z gliny, ale dzięki nim ludzie mogli ogrzewać już nie tylko domy, ale także miejsca pracy. Było to około 10 tysięcy lat temu.
45 minutNieco później, czyli ok. 2,5 tysiąca lat temu w starożytnej Grecji wymyślono pierwsze ogrzewanie podłogowe zwane Hypocaustum. Było ono wykorzystywane w różnych częściach świata przez kolejne kilkaset lat, aż do czasów rycerskich. W ten sposób ogrzewały się księżniczki i królowie mieszkający w zamkach. Takie ogrzewanie można spotkać m.in. na zamku w Malborku.
45 minut
Jak działało Hypocaustum?
Pod podłogą pomieszczenia rozpalano ogień, który ogrzewał duże kamienie.
Kamienie oddawały ciepło do powietrza - a później to powietrze, przez niewielkie otwory w podłodze, ogrzewało salę zamkową.
45 minutOkoło 300 lat temu bardzo popularne stały się kominki, w których spalano drewno. Jednak wymagało to częstego przynoszenia drewna. Takie rozwiązanie nie było także bezpieczne, ponieważ ogień rozpalano praktycznie w każdym pokoju, a do tego łatwo mógł rozprzestrzenić się do wnętrza mieszkania.
45 minut100 lat później wymyślono zamykane piece kaflowe, w których palono drewno, a także węgiel. Okazało się, że węgiel pozwala dłużej utrzymać ciepło, ponieważ spala się wolniej. Dzięki temu można nieco rzadziej dokładać do pieca i dłużej utrzymywać ciepło.
45 minutNie jest to rozwiązanie wygodne - często trzeba przynosić węgiel do każdego pieca w mieszkaniu, a potem wynieść z niego popiół, który zostaje po spaleniu. Poza tym z kominów domów, w których pali się węglem, wylatuje dużo sadzy. Zapytaj dzieci, czy wiedzą, co to jest sadza. To takie małe czarne płatki pyłu, które brudzą całą okolicę, szyby i czyste pranie, suszące się na balkonie.
45 minutZ czasem odkryto, że zamiast palić w wielu piecach, można rozpalić ogień w jednym, dużym i ogrzać od razu cały budynek, a nawet wiele budynków w mieście. W ten sposób około 100 lat temu powstały pierwsze ciepłownie, a później elektrociepłownie.
Elektrociepłownie to nowoczesne zakłady,
które produkują ciepło.
45 minutZwykle zbudowane są poza miastem i mają bardzo wysokie kominy. W kominach znajdują się specjalne sitka, nazywane filtrami. Wyłapują one sadzę i inne zanieczyszczenia. Dzięki temu możemy cieszyć się w mieście czystym powietrzem. Wszyscy mamy ciepło i nie musimy martwić się o przynoszenie drewna lub węgla, a także mamy więcej czasu na zabawę.
45 minut
Elektrociepłownie przesyłają ciepło w formie gorącej wody poprzez specjalne rury, znajdujące się pod ziemią.
Przesłana z elektrociepłowni gorąca woda dociera do budynku. Ogrzewa wodę, znajdującą się w instalacji wewnętrznej budynku. Następnie ochłodzona woda powraca do elektrociepłowni, by ponownie się ogrzać.
Dzieje się to tak, jak w trakcie doświadczenia, które wykonywaliśmy. Wtedy cieplejsze dłonie ogrzewały chłodniejsze ręce, oddając im swoje ciepło. Tu cieplejsza woda z systemu ciepłowniczego ogrzewa chłodniejszą wodę w budynku.
45 minut
Woda w instalacji wewnętrznej budynku ogrzewa się i jest rozprowadzana do grzejników.
Krok 2:
Grzejnik, ogrzewając pomieszczenie oddaje mu swoje ciepło. Schłodzona woda z grzejników wraca do instalacji wewnętrznej budynku. Tam będzie ponownie ogrzana wodą z elektrociepłowni.
Także w tym przypadku dzieje się to tak, jak w trakcie doświadczenia, które wykonywaliśmy. Wtedy cieplejsze dłonie ogrzewały chłodniejsze ręce, oddając im swoje ciepło. W tym przypadku ciepła woda w kaloryferach ogrzewa pomieszczenie, oddając mu swoje ciepło.
45 minutCzy możemy czuć ciepło, gdy przytulamy się do mamy lub taty? Czy możemy powiedzieć, że czujemy ciepło, gdy dzieje się coś miłego? Czy możemy sprawić żeby komuś było miło, pomagając mu? Czy warto pomagać innym i dbać o ciepłe uczucia? Zaproponuj, żeby dzieci dobrały się w pary i powiedziały sobie nawzajem jedną rzecz, za którą najbardziej się lubią. Można także zaproponować zmianę par po kilku chwilach.
45 minutNa koniec lekcji posłuchajmy książeczki o ?Czerwonym Kapturku w mieście?, a gdy odpoczniemy, rozpocznijmy kolejną lekcję.
Pobierz książeczkę
Powiększ
