45 minutMało kto z nas wie, że w powietrzu, którym oddychamy, znajduje się nie tylko życiodajny tlen. Są w nim także substancje szkodliwe dla zdrowia. To zanieczyszczenia powietrza, które przy określonej pogodzie mogą tworzyć smog nad miastem.
45 minutSmog w Polsce powstaje najczęściej zimą, gdy w chłodny dzień robi się nagle bardzo słoneczna pogoda i nie wieje wiatr. W takich warunkach chłodniejsze, nieogrzane powietrze, które znajduje się tuż nad miastem, nie może wymieszać się z cieplejszym powietrzem w wyższych warstwach.
45 minutW ten sposób nad miastem tworzy się ogromna bańka powietrza. Dostają się do niej wszystkie dymy i spaliny wylatujące z rur wydechowych samochodów oraz z kominów kamienic. W takich kominach nie ma zazwyczaj filtrów, więc wszystkie zanieczyszczenia powstające w wyniku spalania (np. węgla) wylatują w powietrze, którym oddychamy.
Smogowi często towarzyszy nieprzyjemny zapach spalenizny. Czasem można poczuć go nawet na ubraniach lub włosach po powrocie do domu.
45 minutNauka w szkole:
Eksperyment uczniowie mogą przeprowadzić, korzystając z zasobów szkolnego laboratorium.
Do przeprowadzania doświadczenia potrzebne będą:
Nauka zdalna:
Podczas zajęć realizowanych w trybie nauki zdalnej, z uwagi na brak niezbędnych rekwizytów - najlepiej obejrzeć film pokazujący przebieg doświadczenia.
45 minutUkład eksperymentalny A
Przygotowujemy dwa szklane, laboratoryjne cylindry: jeden niższy i szerszy, drugi wyższy i węższy.
Do węższego cylindra wkładamy obciążnik, a następnie umieszczamy całość w szerszym cylindrze.
Do szerszego cylindra nalewamy wrzącej wody, do około 3/4 jego wysokości.
W ten sposób na dnie węższego cylindra uzyskujemy wyższą temperaturę niż przy jego wlocie. Jeśli dysponujemy termometrem z sondą, możemy zmierzyć temperaturę na dnie i przy wlocie węższego cylindra. Następnie do wewnątrz węższego cylindra wrzucamy podpalony kawałek papieru. Kiedy zgaśnie, widzimy, że dym unosi się i bez problemów wylatuje na zewnątrz wyższego cylindra.
45 minutUkład eksperymentalny B
Przygotowujemy dwa szklane, laboratoryjne cylindry o takich samych wymiarach, jak w poprzednim układzie. Węższy i wyższy ponownie umieszczamy w środku drugiego. Tym razem do 3/4 wysokości szerszego naczynia wsypujemy pokruszony lód.
Na dnie węższego cylindra uzyskaliśmy w ten sposób temperaturę niższą niż przy jego wlocie. Jeśli dysponujemy termometrem z sondą, możemy zmierzyć temperaturę na dnie i przy wlocie węższego cylindra.
Do wewnątrz węższego cylindra wrzucamy podpalony kawałek papieru. Widzimy, że dym zostaje uwięziony w cylindrze, nie wylatuje tak swobodnie jak w poprzednim układzie. Dokładnie tak samo jest ze smogiem.
45 minutEmisją zanieczyszczeń nazywamy wypuszczanie do atmosfery pyłów lub gazów.
Emisja zanieczyszczeń możliwa jest na dużej wysokości lub małej. Ze względu na wysokość dzielimy ją na niską lub wysoką.
Niska emisja to wszelkie zanieczyszczenia przedostające się do powietrza na małej wysokości, czyli poniżej 40 metrów. Większość szkodliwych spalin, np. w starych kamienicach w centrach miast, uwalniana jest na wysokości jeszcze mniejszej - do 20 m.
Niska emisja jest groźna dla mieszkańców miast, gdyż zanieczyszcza powietrze, którym oddychają ludzie.
45 minutWysoka emisja to zanieczyszczenia, które wydostają się na dużych wysokościach - powyżej 40 metrów. Najczęściej dotyczy ona dużych zakładów przemysłowych i produkcyjnych, w tym także ciepłowni i elektrociepłowni. Wysoka emisja jest ściśle monitorowana m.in. przez Unię Europejską. Dzięki wysokim standardom i stosowanym technologiom oczyszczania spalin, wysoka emisja jest mniej szkodliwa niż niska.
Wysokie kominy mają zamontowane specjalne filtry, które zatrzymują dużą część zanieczyszczeń. Niewyłapane przez filtry substancje wydostają się z kominów z dala od centrów miast, na dużych wysokościach. Mieszają się z dużą masą powietrza, rozcieńczają się i przestają być tak szkodliwe.
45 minut
Najbardziej szkodliwe dla człowieka są zanieczyszczenia wytwarzane przez niską emisję. Szkodliwe substancje przedostają się do naszego organizmu wraz z wdychanym powietrzem. Niektóre z nich są nawet 100 razy mniejsze od ziarenka piasku! Powodują uciążliwe dolegliwości, które obserwujemy na co dzień.
Objawy mogą być podobne do przeziębienia, np. ataki kaszlu, duszności i zaczerwienione oczy. Mogą one przerodzić się w choroby ponieważ smog upośledza funkcje obronne układu oddechowego, torując drogę bakteriom i wirusom. W ten sposób niska emisja i smog wywołują zapalenia górnych dróg oddechowych, alergię i ataki astmy, a nawet nowotwory płuc, gardła i krtani.
45 minutGdy poziom zanieczyszczeń w powietrzu staje się niebezpieczny dla zdrowia ludzi, zostaje ogłoszony alarm smogowy.
W takiej sytuacji najlepiej jest nie wychodzić z domu i pozamykać wszystkie okna, żeby smog nie dostał się do mieszkania. Jeśli już trzeba wyjść z domu w takich warunkach, warto nałożyć maseczkę na twarz, która podziała jak filtr i nie przepuści niektórych szkodliwych substancji. Niestety, nie uchroni nas w pełni przed najmniejszymi pyłami.
Jedynym rozwiązaniem, które pozwala uchronić się przed smogiem, jest zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń. Sprawdźmy w jaki sposób nasze codzienne wybory mogą zmniejszyć smog w miastach.
45 minutBy ograniczyć smog w mieście, można założyć filtry na rury wydechowe aut lub zmienić środki transportu na te, które napędzane są energią elektryczną. Można także zacząć przemieszczać się rowerem. A teraz sprawdzimy kto z nas korzysta z ekologicznych środków transportu.
45 minutNarysujmy na tablicy mapę, na której po prawej stronie narysujemy szkołę.
Po lewej stronie wypisujemy imiona uczniów.
Następnie każdy z uczniów wybiera kolor pisaka lub kredy zgodnie z opisem na dole zadania. W kolejnym kroku łączy swoje imię z budynkiem szkoły i oznacza sposób, w jaki przemieszcza się do szkoły każdego dnia.
W zależności od środka transportu wybieramy odpowiedni kolor flamastra lub kredy:
45 minutZobaczmy, którego koloru użyliśmy najwięcej.
Zastanówmy się, czy możemy coś zrobić, by na mapie było jak najwięcej koloru zielonego i niebieskiego.
Czy możemy jadąc autem po drodze do szkoły podrzucić koleżankę lub kolegę? Czy możemy przesiąść się na komunikację miejską lub rower? Gdybyśmy wszyscy zdecydowali się na bardziej ekologiczne rozwiązania, moglibyśmy nieco zmniejszyć zanieczyszczenia powietrza.
45 minutW centrach miast większość smogu produkują przydomowe piece, używane do ogrzewania starych kamienic.
By ograniczyć zanieczyszczenia powietrza, które powstają w ten sposób, najprościej jest zacząć od niepalenia śmieci w piecach. Ich spalanie tworzy toksyczny, bardzo szkodliwy dym. Często wnika on w nasze ubrania i włosy, przenika także wraz z powietrzem do naszego organizmu.
Śmieci zamiast spalać, lepiej ponownie wykorzystać. Z plastikowych, zużytych butelek produkuje się np. ciepłe bluzy polarowe. Żeby powstała jedna bluza, wystarczy już około 35 butelek.
45 minutNawet po wyeliminowaniu palenia śmieci w domowych piecach, z kominów budynków wciąż wydostawać się będą zanieczyszczenia, pochodzące ze spalania węgla czy drewna.
Tym zanieczyszczeniom także można zaradzić, zmieniając sposób ogrzewania na bardziej ekologiczny, które nie wpływa na powietrze, którym oddychamy.
Ciepło produkowane w ciepłowniach i elektrociepłowniach jest dużo bardziej przyjazne środowisku. Ciepło systemowe to jeden z najskuteczniejszych sposobów na walkę ze smogiem.
W porównaniu z indywidualnym piecem węglowym, emisja zanieczyszczeń z systemu ciepłowniczego jest dużo mniejsza.
45 minutSmog w miastach można zmniejszyć poprzez likwidację przydomowych pieców i przyłączenie ogrzewanych nieekologicznie budynków do ciepła systemowego. Przynajmniej tam, gdzie jest to możliwe.
Niestety, w niektórych miejscach budowa rurociągów, które dostarczają gorącą wodę z elektrociepłowni, mogłaby być zbyt droga i nieopłacalna. Tam najlepiej jest zainwestować w małoemisyjne lub odnawialne źródła energii.
Na ten moment ciepło systemowe dociera do 42 proc. gospodarstw domowych w Polsce.
45 minutZmniejszenie smogu jest ważne. Jednak równie istotne jest ograniczenie zanieczyszczeń emitowanych na dużych wysokościach. Zakłady, które produkują ciepło systemowe, nieustannie ograniczają swój wpływ na środowisko. W ciągu ostatnich 15 lat zmniejszyły emisję dwutlenku węgla o 20 proc. Zredukowały także wytwarzanie szkodliwych pyłów o 85 proc., emisję dwutlenku siarki o ponad 70 proc., a tlenków azotu o 50 proc.
45 minutZmiana sposobu produkcji ciepła jest kluczowa, aby ograniczyć zanieczyszczenie planety, dlatego zakłady nieustannie pracują nad wdrażaniem nowych technologii i wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.
W ciągu najbliższych 10 lat, branża ciepłownicza zainwestuje 40-70 mld pln w rozwój zielonych technologii, a docelowo wdroży rozwiązania pozwalające całkowicie odejść od spalania węgla. Wymaga to jednak czasu, ze względu na wielkość tych inwestycji.
W tym czasie wszyscy możemy zmniejszać emisję niską oraz zmieniać swoje nawyki, o czym więcej dowiemy się na lekcji trzeciej.
45 minut
Na podstawie wiedzy zdobytej na lekcji i swoich własnych pomysłów, opracujmy w grupach hasło i plakat kampanii.
Po skończonej pracy, przedstawiciele każdej z grup mogą zaprezentować klasie efekty pracy. Każda grupa może zadecydować gdzie powiesić plakaty, by pomogły w walce ze smogiem.
Z powstałych plakatów można stworzyć galerię w klasie lub na szkolnym korytarzu.
45 minutMało kto z nas wie, że w powietrzu, którym oddychamy, znajduje się nie tylko życiodajny tlen. Są w nim także substancje szkodliwe dla zdrowia. To zanieczyszczenia powietrza, które przy określonej pogodzie mogą tworzyć smog nad miastem.
45 minutSmog w Polsce powstaje najczęściej zimą, gdy w chłodny dzień robi się nagle bardzo słoneczna pogoda i nie wieje wiatr. W takich warunkach chłodniejsze, nieogrzane powietrze, które znajduje się tuż nad miastem, nie może wymieszać się z cieplejszym powietrzem w wyższych warstwach.
45 minutW ten sposób nad miastem tworzy się ogromna bańka powietrza. Dostają się do niej wszystkie dymy i spaliny wylatujące z rur wydechowych samochodów oraz z kominów kamienic. W takich kominach nie ma zazwyczaj filtrów, więc wszystkie zanieczyszczenia powstające w wyniku spalania (np. węgla) wylatują w powietrze, którym oddychamy.
Smogowi często towarzyszy nieprzyjemny zapach spalenizny. Czasem można poczuć go nawet na ubraniach lub włosach po powrocie do domu.
45 minutNauka w szkole:
Eksperyment uczniowie mogą przeprowadzić, korzystając z zasobów szkolnego laboratorium.
Do przeprowadzania doświadczenia potrzebne będą:
Nauka zdalna:
Podczas zajęć realizowanych w trybie nauki zdalnej, z uwagi na brak niezbędnych rekwizytów - najlepiej obejrzeć film pokazujący przebieg doświadczenia.
45 minutUkład eksperymentalny A
Przygotowujemy dwa szklane, laboratoryjne cylindry: jeden niższy i szerszy, drugi wyższy i węższy.
Do węższego cylindra wkładamy obciążnik, a następnie umieszczamy całość w szerszym cylindrze.
Do szerszego cylindra nalewamy wrzącej wody, do około 3/4 jego wysokości.
W ten sposób na dnie węższego cylindra uzyskujemy wyższą temperaturę niż przy jego wlocie. Jeśli dysponujemy termometrem z sondą, możemy zmierzyć temperaturę na dnie i przy wlocie węższego cylindra. Następnie do wewnątrz węższego cylindra wrzucamy podpalony kawałek papieru. Kiedy zgaśnie, widzimy, że dym unosi się i bez problemów wylatuje na zewnątrz wyższego cylindra.
45 minutUkład eksperymentalny B
Przygotowujemy dwa szklane, laboratoryjne cylindry o takich samych wymiarach, jak w poprzednim układzie. Węższy i wyższy ponownie umieszczamy w środku drugiego. Tym razem do 3/4 wysokości szerszego naczynia wsypujemy pokruszony lód.
Na dnie węższego cylindra uzyskaliśmy w ten sposób temperaturę niższą niż przy jego wlocie. Jeśli dysponujemy termometrem z sondą, możemy zmierzyć temperaturę na dnie i przy wlocie węższego cylindra.
Do wewnątrz węższego cylindra wrzucamy podpalony kawałek papieru. Widzimy, że dym zostaje uwięziony w cylindrze, nie wylatuje tak swobodnie jak w poprzednim układzie. Dokładnie tak samo jest ze smogiem.
45 minutEmisją zanieczyszczeń nazywamy wypuszczanie do atmosfery pyłów lub gazów.
Emisja zanieczyszczeń możliwa jest na dużej wysokości lub małej. Ze względu na wysokość dzielimy ją na niską lub wysoką.
Niska emisja to wszelkie zanieczyszczenia przedostające się do powietrza na małej wysokości, czyli poniżej 40 metrów. Większość szkodliwych spalin, np. w starych kamienicach w centrach miast, uwalniana jest na wysokości jeszcze mniejszej - do 20 m.
Niska emisja jest groźna dla mieszkańców miast, gdyż zanieczyszcza powietrze, którym oddychają ludzie.
45 minutWysoka emisja to zanieczyszczenia, które wydostają się na dużych wysokościach - powyżej 40 metrów. Najczęściej dotyczy ona dużych zakładów przemysłowych i produkcyjnych, w tym także ciepłowni i elektrociepłowni. Wysoka emisja jest ściśle monitorowana m.in. przez Unię Europejską. Dzięki wysokim standardom i stosowanym technologiom oczyszczania spalin, wysoka emisja jest mniej szkodliwa niż niska.
Wysokie kominy mają zamontowane specjalne filtry, które zatrzymują dużą część zanieczyszczeń. Niewyłapane przez filtry substancje wydostają się z kominów z dala od centrów miast, na dużych wysokościach. Mieszają się z dużą masą powietrza, rozcieńczają się i przestają być tak szkodliwe.
45 minut
Najbardziej szkodliwe dla człowieka są zanieczyszczenia wytwarzane przez niską emisję. Szkodliwe substancje przedostają się do naszego organizmu wraz z wdychanym powietrzem. Niektóre z nich są nawet 100 razy mniejsze od ziarenka piasku! Powodują uciążliwe dolegliwości, które obserwujemy na co dzień.
Objawy mogą być podobne do przeziębienia, np. ataki kaszlu, duszności i zaczerwienione oczy. Mogą one przerodzić się w choroby ponieważ smog upośledza funkcje obronne układu oddechowego, torując drogę bakteriom i wirusom. W ten sposób niska emisja i smog wywołują zapalenia górnych dróg oddechowych, alergię i ataki astmy, a nawet nowotwory płuc, gardła i krtani.
45 minutGdy poziom zanieczyszczeń w powietrzu staje się niebezpieczny dla zdrowia ludzi, zostaje ogłoszony alarm smogowy.
W takiej sytuacji najlepiej jest nie wychodzić z domu i pozamykać wszystkie okna, żeby smog nie dostał się do mieszkania. Jeśli już trzeba wyjść z domu w takich warunkach, warto nałożyć maseczkę na twarz, która podziała jak filtr i nie przepuści niektórych szkodliwych substancji. Niestety, nie uchroni nas w pełni przed najmniejszymi pyłami.
Jedynym rozwiązaniem, które pozwala uchronić się przed smogiem, jest zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń. Sprawdźmy w jaki sposób nasze codzienne wybory mogą zmniejszyć smog w miastach.
45 minutBy ograniczyć smog w mieście, można założyć filtry na rury wydechowe aut lub zmienić środki transportu na te, które napędzane są energią elektryczną. Można także zacząć przemieszczać się rowerem. A teraz sprawdzimy kto z nas korzysta z ekologicznych środków transportu.
45 minutNarysujmy na tablicy mapę, na której po prawej stronie narysujemy szkołę.
Po lewej stronie wypisujemy imiona uczniów.
Następnie każdy z uczniów wybiera kolor pisaka lub kredy zgodnie z opisem na dole zadania. W kolejnym kroku łączy swoje imię z budynkiem szkoły i oznacza sposób, w jaki przemieszcza się do szkoły każdego dnia.
W zależności od środka transportu wybieramy odpowiedni kolor flamastra lub kredy:
45 minutZobaczmy, którego koloru użyliśmy najwięcej.
Zastanówmy się, czy możemy coś zrobić, by na mapie było jak najwięcej koloru zielonego i niebieskiego.
Czy możemy jadąc autem po drodze do szkoły podrzucić koleżankę lub kolegę? Czy możemy przesiąść się na komunikację miejską lub rower? Gdybyśmy wszyscy zdecydowali się na bardziej ekologiczne rozwiązania, moglibyśmy nieco zmniejszyć zanieczyszczenia powietrza.
45 minutW centrach miast większość smogu produkują przydomowe piece, używane do ogrzewania starych kamienic.
By ograniczyć zanieczyszczenia powietrza, które powstają w ten sposób, najprościej jest zacząć od niepalenia śmieci w piecach. Ich spalanie tworzy toksyczny, bardzo szkodliwy dym. Często wnika on w nasze ubrania i włosy, przenika także wraz z powietrzem do naszego organizmu.
Śmieci zamiast spalać, lepiej ponownie wykorzystać. Z plastikowych, zużytych butelek produkuje się np. ciepłe bluzy polarowe. Żeby powstała jedna bluza, wystarczy już około 35 butelek.
45 minutNawet po wyeliminowaniu palenia śmieci w domowych piecach, z kominów budynków wciąż wydostawać się będą zanieczyszczenia, pochodzące ze spalania węgla czy drewna.
Tym zanieczyszczeniom także można zaradzić, zmieniając sposób ogrzewania na bardziej ekologiczny, które nie wpływa na powietrze, którym oddychamy.
Ciepło produkowane w ciepłowniach i elektrociepłowniach jest dużo bardziej przyjazne środowisku. Ciepło systemowe to jeden z najskuteczniejszych sposobów na walkę ze smogiem.
W porównaniu z indywidualnym piecem węglowym, emisja zanieczyszczeń z systemu ciepłowniczego jest dużo mniejsza.
45 minutSmog w miastach można zmniejszyć poprzez likwidację przydomowych pieców i przyłączenie ogrzewanych nieekologicznie budynków do ciepła systemowego. Przynajmniej tam, gdzie jest to możliwe.
Niestety, w niektórych miejscach budowa rurociągów, które dostarczają gorącą wodę z elektrociepłowni, mogłaby być zbyt droga i nieopłacalna. Tam najlepiej jest zainwestować w małoemisyjne lub odnawialne źródła energii.
Na ten moment ciepło systemowe dociera do 42 proc. gospodarstw domowych w Polsce.
45 minutZmniejszenie smogu jest ważne. Jednak równie istotne jest ograniczenie zanieczyszczeń emitowanych na dużych wysokościach. Zakłady, które produkują ciepło systemowe, nieustannie ograniczają swój wpływ na środowisko. W ciągu ostatnich 15 lat zmniejszyły emisję dwutlenku węgla o 20 proc. Zredukowały także wytwarzanie szkodliwych pyłów o 85 proc., emisję dwutlenku siarki o ponad 70 proc., a tlenków azotu o 50 proc.
45 minutZmiana sposobu produkcji ciepła jest kluczowa, aby ograniczyć zanieczyszczenie planety, dlatego zakłady nieustannie pracują nad wdrażaniem nowych technologii i wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.
W ciągu najbliższych 10 lat, branża ciepłownicza zainwestuje 40-70 mld pln w rozwój zielonych technologii, a docelowo wdroży rozwiązania pozwalające całkowicie odejść od spalania węgla. Wymaga to jednak czasu, ze względu na wielkość tych inwestycji.
W tym czasie wszyscy możemy zmniejszać emisję niską oraz zmieniać swoje nawyki, o czym więcej dowiemy się na lekcji trzeciej.
45 minut
Na podstawie wiedzy zdobytej na lekcji i swoich własnych pomysłów, opracujmy w grupach hasło i plakat kampanii.
Po skończonej pracy, przedstawiciele każdej z grup mogą zaprezentować klasie efekty pracy. Każda grupa może zadecydować gdzie powiesić plakaty, by pomogły w walce ze smogiem.
Z powstałych plakatów można stworzyć galerię w klasie lub na szkolnym korytarzu.
Powiększ
